مضرات قهوه موضوعی است که چندین دهه در مورد آن صحبت شده و پزشکان و محقیقن بسیاری در مورد فواید و ضررهای آن آزمایشات متعددی را انجام داده اند. قهوه از جمله نوشیدنی های پرطرفداری است که در رژیم غذایی بسیاری از افراد پایه ثابت میباشد و به همین دلیل تنوع بالایی نیز در سراسر جهان دارد.
خیلی از افراد بر این باور هستند که قهوه و کافئین هیچ ضرری برای بدن انسان ندارد اما نمی توان با جرات این موضوع را تائید کرد. قهوه می تواند اثرات زیان باری بر بدن داشته باشد که در این مطلب میخواهیم به طور کامل این موضوع را بررسی کنیم و از همه مهم تر مشخص کنیم نوشیدن چه میزان قهوه برای چه افرادی ضرر دارد.
کافئین چیست؟
قبل از اینکه به سراغ ضررها و آسیب های قهوه برویم لازم است که تعریف دقیقی از کافئین داشته باشیم.
کافئین ماده تلخی است که به طور طبیعی در بیش از 60 گیاه وجود دارد. 4 مورد از رایج ترین و مهمترین گیاهان کافئین دار به شرح زیر میباشد:
- دانه های قهوه
- برگ های چای
- آجیل کولا (این ماده برای طعم دهنده نوشابه های گازدار کوکاکولا استفاده می شود)
- کاکائو
میزان کافئین نوشیدنی ها چقدر است؟
بیشتر مردم کافئین را از طریق نوشیدن مصرف می‌کنند، مقدار کافئین نوشیدنی ها می تواند متفاوت باشد اما به طور کلی میزان کافئین این نوشیدنی ها به شرح زیر است:
یک فنجان قهوه در حدود 95 تا 200 میلی گرم
یک بطری نوشابه گازدار 35 تا 45 میلی گرم
یک نوشیدنی انرژی زا حدود 70 تا 100 میلی گرم
یک فنجان چای حدود 14 تا 60 میلی گرم
بیشتر بخوانید: طرز تهیه قهوه ترک به همراه سوالات متداول
اثرات کافئین بر بدن چیست؟
کافئین می تواند اثرات مختلفی روی بدن داشته باشد از جمله:
تحریک سیستم عصبی مرکزی : کافئین با تحریک سیستم عصبی مرکزی می تواند به شما انرژی بدهد و احساس بیداری و هوشیاری را افزایش دهد.
افزایش ادرار: به بدن کمک می کند تا با ادرار بیشتر نمک و آب اضافی را از بدن خارج کند
افزایش ترشح اسید معده
اختلال در جذب کلسیم
افزایش فشار خون
کافئین پس از یک ساعت و پس از نوشیدن مایعات دارای کافئین به بیشترین میزان خود در خون می رسد و ممکن است 4 تا 6 ساعت همچنان اثرات کافئین در بدن احساس شود.
مضرات قهوه
عوارض مصرف کافئین بیش از حد چیست؟
برای اکثر افراد که دارای بیماری های زمینه ای نیستند مصرف 400 میلی گرم کافئین به صورت روزانه مضر نیست. اما اگر بیشتر از این میزان کافئین مصرف شود می تواند باعث مشکلات مختلفی در بدن از جمله بیخوابی و بی قراری و لرزش بدن بخصوص دست ها شود.
بیخوابی، بی قراری و لرزش
شاید کمتر فردی باشد که نداند مصرف قهوه و نوشیدنی های کافئین دار باعث از بین رفتن خواب آلودگی می شود. اما مصرف بیش از حد قهوه می تواند باعث اختلال در خواب و استراحت مورد نیاز بدن نیز شود.
اما شاید جالب باشد بدانید که مصرف بیش از حد کافئین می تواند باعث افزایش ساعات خواب نیز شود. (البته که این موضوع در افراد مسن ممکن است کاملا برعکس باشد)
ناگفته نماند که تا به حال در هیچ تحقیقاتی اختلال در خواب افراد سالم در اثر قهوه گزارش نشده است.
آسیب های بیخوابی صرفا به نوشیدن قهوه بستگی ندارد و نوشابه های انرژی زا می تواند اثرات بسیار بیشتری بروی شما داشته باشد. اما با تمام این توضیحات میزان قهوه و کافئینی که بروی بیخوابی هر شخص می تواند تاثیر گذار باشد متفاوت است و به ژنتیک و عوامل دیگر بستگی دارد.
برای افرادی که شب ها سخت تر به خواب میروند نوشیدن قهوه در ساعات پایانی روز توصیه نمی شود چرا که بستگی به بدن، علائم نوشیدن کافئین می تواند از نیم ساعت تا 9 ساعت متغیر باشد.
سر درد، سرگیجه و ضربان قلب
سر درد، سرگیجه، ضربان قلب سریع و تپش قلب از جمله عوارض دیگر مصرف زیاد و بی رویه قهوه میباشد. اما این موضوع در افراد سالم و بدون بیماری های زمینه ای کمتر دیده شده است و احتمالا این افراد نگرانی های کمتری در این زمینه دارند.
البته که این موضوع در افراد مختلف متفاوت است و طبق برخی تحقیقات انجام شده مصرف متناسب و کم قهوه حتی برای افرادی که بیماری های زمینه ای دارند مشکلی ایجاد نمی کند.
کم آبی بدن
همانطور که گفتیم قهوه و نوشیدنی های کافئین دار باعث افزایش ادرار و دفع آب بدن می شود. یکی از دلایل این موضوع اثرات تحریکی کافئین بروی مثانه است. شاید باورش کمی سخت باشد اما مصرف بی رویه قهوه احتمال ابتلا به بی اختیاری در ادرار را حتی در افراد سالم افزایش می دهد. نکته ای که باید بدانید این است که میزان مصرف و تاثیر قهوه بروی این موضوع نسبت به قوای جسمانی، وزن و ژنتیک و حتی سن می تواند متغیر باشد
اضطراب
کافئین باعث افزایش اضطراب می شود. کافئین از ترشح ماده ای به نام آدنوزین که یک ماده شیمیایی در مغز است و باعث ایجاد حس خستگی در شما می شود، جلوگیری می کند و باعث ترشح آدرنالین و این موضوع باعث افزایش انرژی میشود. البته علائم بارز تر زمانی رخ می دهد که مصرف قهوه بیش از حد باشد.
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا یکی از چهار سندروم اصلی قهوه و کافئین اختلال اضطراب است.
اضطراب ناشی از مصرف قهوه زمانی که دوز کافئین بیش از 1000 میلی گرم در روز برسد می تواند باعث مشکلات جدی عصبی استرس و اضطراب بشود.
اگر شما جز دسته افرادی هستید که علائمی از استرس و اضطراب دارید شاید بد نباشد کمی رویه مصرف قهوه و کافئین خود را بررسی کنید.
مشکلات گوارشی
قهوه اثرات ملین مشخصی بروی سیستم گوارش دارد که باعث ترشح هورمونی می شود که فعالیت روده بزرگ را شدت و سرعت می بخشد. جالب است بدانید که این اثرات در قهوه های بدون کافئین هم وجود دارد.
اما بطور کلی کافئین خود باعث افزایش تحرکات بیشتر روده می شود.پس با این توضیحات اصلا جای تعجبی وجود ندارد که نوشیدن میزان بالای قهوه با کافئین زیاد باعث اثراتی در سیستم گوارش شود.
سال های بسیار زیادی افراد بر این عقیده بودند که قهوه باعث ایجاد زخم معده می شود اما در یک مطالعه بزرگ بروی 8000 نفر هیچ ارتباطی بین زخم معده و نوشیدن قهوه یافت نشد!
اما نوشیدن بیش از حد قهوه بی ضرر هم نیست و قهوه و نوشیدنی های کافئین دار می تواند باعث بیماری های رفلاکس معده شود و یا این موضوع را شدیدتر کند. این موضوع در خصوص قهوه بیشتر از سایر نوشیدنی ها دیده می شود.
اگر شما جز دسته افرادی هستید که کمی ناراحتی های گوارش و رفلاکس معده را تجربه می کنید پیشنهاد میکنیم کمی مصرف قهوه خود را بازبینی کنید. البته این موضوع به درمان هیچ ارتباطی ندارد و اگر تحت نظر پزشک هستید حتما مشاوره های لازم را در این خصوص دریافت کنید.
البته این ایراد مصرف قهوه، برای بعضی افراد نکته مثبتی نیز دارد! این موضوع ممکن است حتی در افرادی که ناراحتی های گوارشی در اثر عدم حرکت روده را تجربه می کنند کارساز باشد!
افزایش فشار خون
در مطالعات و تحقیقات انجام شده نشان داده شده است که قهوه و نوشیدنی های کافئین دار می تواند باعث تحریک سیستم عصبی و در پی آن افزایش فشار خون شود. اما هنوز مواردی که قهوه علت مستقیم سکته و ناراحتی های قلبی باشد دیده نشده است.
اثر قهوه و کافئین بروی فشار خون بصورت موقتی است و بیشتر روی افرادی که عادت به مصرف این نوشیدنی جذاب ندارند خود را نشان می دهد. اما مصرف بی رویه قهوه و کافئین باعث افزایش فشار خون در افراد دارای زمینه و یا در حین ورزش می شود.
خستگی
همانطور که گفتیم نوشیدن قهوه، چای و تمام نوشیدنی ها کافئین دار سطح انرژی را به واسطه تاثیرات خود افزایش می دهند. اما با کاسته شدن کافئین در خون علائم خستگی کم کم خود را نشان میدهند.
در مطالعات زیادی نشان داده شده است که اکثر افراد پس از مصرف قهوه و نوشیدنی های کافئین دار هوشیاری و حتی خلق و خوی بهتری دارند اما پس از آن احساس خستگی بیشتری می کنند. اگر شما از قهوه برای افزایش انرژی خود و جلوگیری از خستگی استفاده می کنید پیشنهاد می شود قهوه را در دوزهای متوسط استفاده کنید. اگر بخواهم یک نکته کنکوری هم عنوان کنم، بهتره برای اثر طولانی مدت کافئین به جای قهوه، چای را جایگزین کنید چرا که علیرغم کافئین پایین تری که نسبت به قهوه دارد، اثر طولانی مدت تری بر روی بدن میگذارد.
مشاهده بیشتر: لیست قیمت فرنچ پرس و خرید ماگ
اعتیاد به کافئین
نوشیدن قهوه و نوشیدنی های کافئین دار فواید و ضررهای مختلفی دارد اما نمی توان مسئله اعتیاد به قهوه را نادیده گرفت.
اعتیاد به قهوه باعث تحریک مواد شیمیایی خاصی در مغز میشود. اما مانند مواد مخدر اعتیاد را به همراه ندارد و به جای آن باعث اعتیاد های فیزیکی و روانی در مصارف بالا می شود.
یک مطالعه جالب که با 16 نفر از افرادی که معمولا کافئین بالایی مصرف می کنند و افرادی که کافئین کمتر و یا اصلا مصرف نمی کنند انجام شد. این افراد یک شب کامل را بدون قهوه سپری کردند. در آزمون نهایی تنها افرادی که مصرف بالای قهوه و کافئین داشتند به کلماتی مانند کافئین و قهوه واکنش نشان می دادند و میل عجیب و غریبی به کافئین داشتند.
در مطالعه دیگری در بین 213 نفر، پس از گذشت 16 ساعت بدون نوشیدن قهوه و کافئین، افرادی که به صورت روزانه قهوه مصرف می کردند علائم بیشتری در سر درد، خستگی و سایر علائم داشتند نسبت به افرادی که کمتر و یا تفریحی کافئین و قهوه میل می کردند.
اما نکته قابل ملاحظه ای وجود دارد که مصرف قهوه باعث اعتیاد های واقعی نمی شود و اعتیاد به اثرات و علائم پس از مصرف قهوه ایجاد می شود. ممکن است برخی افراد نسبت به مصرف کافئین حساسیت بیشتری از خود نشان دهند و علائم بیشتر و یا شدید تری را پس از مصرف بیش از حد احساس نمایند.
چه کسانی نباید کافئین مصرف کنند؟
- خانم های باردار: کافئین می تواند از طریق بند ناف به جنین برسد. در حین شیردهی نیز امکان دارد به بدن کودک آسیب وارد شود.
- افراد دارای اختلالات خواب
- میگرن یا سردرد های مزمن دیگر
- افراد دارای اضطراب
- افراد مبتلا به ضخم معده
- افراد دارای آریتمی
- فشار خون بالا
کودکان و افراد نوجوان اگر داروهای خاصی از جمله آنتی بیوتیک های خاص، داروی های آسم و قلب مصرف می کنند می بایست حتما در خصوص مصرف قهوه با پزشک خود مشورت کنند.
جمع بندی مضرات قهوه
با تمام این صحبت ها جا دارد این نکته را به شما یادآوری کنیم که نوشیدن قهوه و کافئین تنها در صورتی این عوارض را ایجاد می نماید که دارای بیماری های زمینه ای باشید یا مصرف شما بیش از حد باشد. در غیر این صورت اصلا به دل خود بد راه ندهید و به راحتی از نوشیدن قهوه خود لذت ببرید.
علاوه بر تمام زیان هایی که گفته شد قهوه می تواند اثرات بسیار مفید و خوبی برای بدن شما داشته باشد. و از حق نگذریم این نوشیدنی خوش طعم در هوای سرد پاییز و زمستان در یک ماگ قهوه فانتزی در مکانی پر از آرامش لذت بسیاری دارد. اما اگر علائمی که گفته شد را پس از مصرف زیاد قهوه احساس کردید شاید بد نباشد کمی میزان کافئین مصرفی خود را تغییر دهید و به پزشک مراجعه کنید.
امیدواریم همیشه سالم و تندرست باشید و توانسته باشیم در این مطلب هر آنچه که باید در خصوص ضرر و زیان های قهوه بدانید را به شما گفته باشیم.
منابع :
